اگر شما هم از جمله افرادی هستید که دچار ضایعات مغزی نخاعی شده اید، یا یکی از این افراد را از نزدیک می شناسید، خیلی خوب می دانید که این عارضه چقدر زندگی انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. ضایعه ای که تمام اعمال فرد از اداره امور خانه ، کار، مسافرت ، رانندگی تا روابط با همسر و فرزندان را محدود می کند. ضایعه ای که هیچ راهی برای رهایی از آن نیست و چاره ای جز مدارا با آن وجود ندارد.اما براساس طرحی که نخستین جایزه کنگره بین المللی رویان را از آن خود کرده است می توان از سلولهای بنیادی در درمان ضایعات نخاعی استفاده کرد.در سالهای اولیه انقلاب اسلامی ، بیش از 5000طبیب خارجی در کشور ما طبابت می کردند و بسیاری از بیماران برای درمان خود به خارج از کشور می رفتند؛ اما با تلاشها و سرمایه گذاری بسیار، کشور ما امروز از نظر پزشکی خودکفاست و بندرت بیماری برای درمان به خارج از کشور اعزام می شود.پژوهشگران ایرانی در زمینه تحقیقات علوم پایه نیز به دستاوردهای مطلوبی نایل می شوند و قادر به رقابت با همتایان خارجی خود هستند.در حال حاضر، ایران در ردیف 10کشور مهم دنیا قرار دارد که توانسته است در سالهای اخیر به فناوری تولید و انجماد سلولهای بنیادی دست یابد و پژوهشگران ایرانی تاکنون دهها مقاله در زمینه سلولهای بنیادی در مجلات و نشریات معتبر بین المللی به چاپ رسانده اند.در واقع ایران بعد از کشورهای امریکا، استرالیا، سوئد، انگلیس ، هندوستان ، کره جنوبی ، ژاپن و سنگاپور موفق به تولید این سلولها شده است.ششمین کنگره بین المللی پزشکی باروری و بیولوژی سلولهای بیماری رویان که از هجدهم تا بیستم شهریور با همت پژوهشکده رویان جهاددانشگاهی در سالن همایش های رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار شد، از وقایع بسیار مهم علم پزشکی در دنیا محسوب می شود.این کنگره زمینه لازم برای تبادل اطلاعات میان پزشکان و محققان را فراهم کرده است و برای اولین بار در ایران همایشی با این وسعت درخصوص سلولهای بنیادی تشکیل شده است. در این کنگره که با حضور 90سخنران از 24کشور دنیا برگزار شد، سعی شده است برجسته ترین استادان دنیا و بهترین مقالات انتخاب شوند تا پژوهشگران ایرانی در جریان روند تحقیقات در دنیا قرار گیرند. و در سرزمینی که بسیاری از بزرگترین دانشمندان دنیا ازجمله جرجانی ، ابن سینا و زکریای رازی از آن برخاسته اند؛ اکنون نیز تلاشها در محیطی جدید آغاز شده که حاصل این تلاشها مایه افتخار کشور است.

امید به درمان  

با استخراج سلولهای بنیادی فرد بالغ و تمایز آنها به سلولهای عصبی می توان بیماری هایی همچون فلج ، پارکینسون ، آلزایمر و MSرا درمان کرد.دکتر سیدجواد مولی ، استاد دانشگاه تربیت مدرس و نخستین برگزیده جشنواره علمی تحقیقاتی رویان در این خصوص می گوید: سلولهای عصبی جزو معدود سلولهایی در بدن هستند که پس از بلوغ ، قابلیت تکثیر خود را از دست می دهند. به همین دلیل در صورت از بین رفتن تعدادی از آنها، هیچ سلولی جایگزین آنها نخواهد شد.اصولا مشکل بیماری هایی از قبیل فلج و MSکه در آنها سلولهای عصبی تحلیل می روند نیز همین جایگزین نشدن سلولها توسط بدن در منطقه آسیب دیده است.مولی در ادامه می گوید: ما تصمیم گرفتیم از سلولهای بنیادی موجود در مغز استخوان خود بیمار، برای تولید سلول عصبی در درمان های بیماری های مزبور استفاده کنیم.وی در مورد چگونگی تبدیل سلول بنیادی به سلول عصبی می گوید: سلولهای بنیادی این توان را دارند که پس از تکثیر و تمایز پیوند زده شوند، چرا که در حالت غیرتمایزی این سلولها قدرت تقسیم نامحدود دارند و در محیط کشت تا هر اندازه و تا هر وقت به عنوان بانک سلولی قابل استفاده و نگهداری هستند.البته سلولهای بنیادی ای که از جنین گرفته می شوند، در کنار توانایی های بالقوه موانعی نیز دارند. این موانع علاوه بر بحث اخلاقی استفاده از آنها، شامل مشکلات جداسازی این سلولها و دفع پیوند حاصل از آنها بعد از پیوند بافت نیز می شود.در کنار سلولهای بنیادی جنینی ، سلولهای بنیادی ای که از بافتهای بالغ گرفته می شوند وجود دارند. این سلولها نسبت به سلولهای جنینی مشکلات بسیار کمتری دارند ولی قدرت تمایز آنها نیز کمتر است.مولی می افزاید: در میان سلولهای بالغ سلولهایی که از مغزاستخوان گرفته شده اند نشان می دهند که توانایی تمایزشان تقریبا مانند سلولهای جنینی است.علاوه بر این ، این سلولها را می توان از خود بیمار به دست آورد. درواقع مغزاستخوان منبعی غنی از سلولهای بنیادی است که چون از خود بیمار گرفته می شود، امکان پس زده شدن آنها وجود ندارد و در صورت لزوم می توان مجددا از آنها استفاده کرد.اگرچه تاکنون سلولهای مغز استخوان بیماران در دنیا مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند؛ اما استفاده از آنها بی نتیجه بوده است. چرا که سلولهای تمایز یافته به سلولهای عصبی پس از مدتی با یک مرگ برنامه ریزی شده از بین می روند.اما ما برای اولین بار در دنیا موفق شده ایم مسیرهای مرگ و زندگی این سلولها را بشناسیم و با کمک مهندسی ژنتیک و تکنیک های ملکولی عواملی را که باعث مرگ سلولی می شوند از بین ببریم.به این ترتیب می توانیم سلولی بنیادی با قابلیت بقای بهتر پس از تمایز و بعد از پیوند داشته باشیم. در حال حاضر، عوامل نابودی سلولها را به طور کامل شناسایی کرده ایم و می دانیم این مواد در چه زمانی پس از تمایز سلولی تولید می شوند و تا چه زمانی در آن باقی می مانند.در نتیجه عوامل منع کننده تولید این مواد را در دست داریم. مولی می افزاید، از آنجا که آینده پیوند و عملکرد بافت پیوندی در انسان بسیار بااهمیت است، ما این کار را ابتدا در آزمایشگاه و روی موش صحرایی انجام داده ایم.به این ترتیب ، تمام کنترل های پس از پیوند را دقیقا بررسی و پس از اطمینان از سلامت طرح ، آن را در نمونه انسانی استفاده می کنیم.البته اگرچه کار شناسایی عوامل و مسیرهای مرگ ومیر با موفقیت به پایان رسیده است ؛ اما برای درمان ضایعات نخاعی در انسان حداقل 5سال زمان لازم خواهیم داشت.